AKCIGER KANSERININ NEDENLERI:
Akciger kanserinin en önemli nedeni sigaradir. Bunu radon ve asbest (amyant) izler. Ancak, sigara, radon ve asbestten baska da kanser riskini artiran pek çok faktör vardir. Cerrahpasa Tip Fakültesi Gögüs Hastaliklari Bölümü Ögretim Üyesi Prof. Dr. Ahmet Rasim Küçükusta, akciger kanserine neden olan etkenleri anlatti.
HAVA KIRLILIGI:
Hava kirliliginin de akciger kanseri için bir risk faktörü olabilecegi ileri sürülmektedir. Bunun en önemli kanitlarindan biri, akciger kanserinin hava kirliliginin yogun oldugu ülkelerde ve sehirlerde daha fazla görülmesidir.
Çesitli arastirmalarda, hava kirliligine neden olan kükürt dioksit, azot dioksit gibi maddelerin sigara dumanindaki kanserojenik maddelerin etkilerini artirdiklari saptanmistir. Dizel egzostuna ve petrol yanma ürünlerine maruz kalan kisilerde akciger kanseri riski yüksektir.
MESLEKLER:
Akciger kanserinin bazi meslek sahiplerinde daha fazla görüldügü eskiden beri bilinir. Meslekleri nedeniyle uranyum, arsenik, krom, nikel, kadmiyum, alüminyum, berilyum gibi maddelerle ugrasanlarda akciger kanseri riski yüksektir.
ARSENIK:
Arsenik toprak dogal olarak bulunur ve buradan içme sularina karisabilir. Arsenikle kirlenmis sularin içilmesi de akciger kanseri riskini artirir. Sigara da içilmesi riskin katlanarak artmasina neden olur.
BESLENME:
Sigara içen ve az miktarda sebze ve meyve tüketenlerde akciger kanseri daha sik görülmektedir.
BETA-KAROTEN:
Özellikle de beta karoten içeren besinlerin kansere karsi koruyuculuk özelliklerinin daha fazla oldugu saptanmistir. Beta karoten vücutta A vitaminine dönüserek etkili olur. Beta karoten içeren besinlerin baslicalari, havuç, kayisi, kavun, bögürtlen, seftali, balkabagi olmak üzere tüm sari ve kirmizi ile yesil renkli meyve ve sebzeler, lahana, bezelye ve patatestir. Bu maddenin isi ve isiga karsi duyarli oldugu ve mikrodalga firin disinda her türlü pisirme yöntemiyle kayba ugrayacagi unutulmamalidir.
DIGER BESINLER:
Beta karoten disinda, kisaca antioksidanlar olarak bilinen E ve C vitamini, folik asit ve selenyumun da hem akciger ve hem de diger kanserlere karsi koruyucu etkileri olabilecegi konusunda arastirmalar vardir.
AKCIGER HASTALIKLARI:
Akcigerde harabiyete ve bag dokusu artisina neden olan hastaliklar da akciger kanseri için risk olusturur. Bunlar içinde en önemlileri eskiden geçirilmis olan tüberküloz (verem), zatürree ve fibrozistir. Kronik bronsiti olanlarda da kanser riski fazladir.
GENETIK FAKTÖRLER:
Akciger kanseri genetik bir hastalik olmamakla beraber, kansere yatkinlik saglayan bazi özellikler vardir. Mesela, sigara içenlerin hepsi degil %1-15 i akciger kanserine yakalanmaktadir.
Ayrica, bazi ailelerde akciger ve diger kanserler daha sik görülebilmektedir. Izlanda da 1955-2002 yillari arasinda akciger kanseri olan 2756 kisi üzerinde yapilan bir arastirmada akciger kanserli kisilerin kardeslerinde bu hastaligin görülme riski 3.5 misli, çocuklarinda 3 misli, hala, dayi, amca, teyze, kuzen gibi yakinlarinda ise 2 misli yüksek bulunmustur.
Son yillarda yapilan arastirmalar, akciger kanserinin ortaya çikmasinda genetik faktörlerin (onkogenler, tümör baskilayici genler ve DNA tamir genleri) çok önemli olabilecegini göstermektedir.
|
